Hướng Dẫn Xử Lý Nước Trước Khi Thả Tôm
Xử lý nước trước khi thả tôm là một khâu vô cùng quan trọng và cần được thực hiện tuần tự, hợp lý để đảm bảo tôm giống được phát triển an toàn và khỏe mạnh. Đây là nền tảng quyết định sự thành công của cả vụ nuôi. Nếu quy trình này không được thực hiện đúng cách, toàn bộ vụ nuôi có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng ngay từ giai đoạn đầu, có thể dẫn đến thất bại.
Việc đầu tư thời gian và công sức vào giai đoạn chuẩn bị nước ao không chỉ là một bước kỹ thuật mà còn là một biện pháp phòng ngừa rủi ro hiệu quả. Một môi trường nước không an toàn có thể gây căng thẳng (stress) lên tôm giống, làm giảm sức đề kháng và tạo điều kiện cho các mầm bệnh bùng phát, dẫn đến thiệt hại kinh tế đáng kể cho người nuôi.
Chi Tiết 5 Bước Xử Lý Mầm Bệnh Và Tạp Chất Trong Nước
Quy trình xử lý mầm bệnh trong nước trước khi thả tôm cần tuân thủ theo tuần tự nghiêm ngặt, bao gồm 5 bước sau đây:
Bước 1: Cấp Nước Và Quá Trình Lắng Lọc Ban Đầu
Bước khởi đầu là cấp nước vào ao và cho lắng. Nước được lấy vào ao phải qua túi lọc bằng vải dày. Mục đích của túi lọc là nhằm loại bỏ hoàn toàn các chất rác, ấu trùng của các loài động vật không mong muốn như tôm, cua, còng, ốc, côn trùng, và cá. Việc loại bỏ các sinh vật cạnh tranh và các nhuyễn thể 2 mảnh vỏ này là rất cần thiết để giảm tỉ lệ tôm bị bệnh.
Sau khi cấp nước, nước trong ao phải được lắng tĩnh trong khoảng thời gian từ 2 ngày. Giai đoạn lắng này giúp các hạt phù sa và vật chất lơ lửng lắng xuống đáy, làm trong nước. Ngoài ra, nó cũng cung cấp thời gian cho các sinh vật lớn không qua được túi lọc còn sót lại chết đi hoặc bị loại bỏ.
Bước 2: Kích Thích Nở Mầm Bệnh Tiềm Tàng
Sau thời gian lắng, cần tiến hành kích thích nở các loại trứng của tôm, ốc, côn trùng, và cá còn sót lại. Việc này được thực hiện bằng cách chạy quạt nước liên tục trong 2 đến 3 ngày. Hoạt động của quạt nước giúp tăng cường oxy và khuấy động nước, tạo điều kiện thuận lợi về nhiệt độ và oxy để kích hoạt trứng và bào tử mầm bệnh đang ở trạng thái ngủ nở ra. Mục đích là để các mầm bệnh này ở trạng thái hoạt động, dễ dàng bị tiêu diệt bởi hóa chất ở bước tiếp theo. Nếu bỏ qua bước này, các trứng có thể nở sau khi thả tôm, gây hại cho tôm giống.
Bước 3: Diệt Tạp Chất, Vi Khuẩn Bằng Hóa Chất Chuyên Dụng
Đây là bước diệt trùng quan trọng nhất trong quy trình. Bà con nuôi tôm có thể sử dụng một trong các loại hóa chất sau để diệt tạp chất và vi khuẩn trong nước:
- Chlorine: Sử dụng với nồng độ 20-30 ppm (tương đương 20-30 kg/1.000m3 nước). Chlorine là chất diệt khuẩn phổ rộng, rất hiệu quả trong việc tiêu diệt các loại vi khuẩn, virus và tảo độc.
- Thuốc tím (KMnO4): Thường được dùng để oxy hóa chất hữu cơ và tiêu diệt một số ký sinh trùng. Sử dụng 5kg/1.000m3 (nếu vụ trước nuôi thành công thì có thể dùng thuốc tím, vụ trước nuôi thất bại dùng Chlorine)
- BKC (Benzalkonium Chloride) ≥ 50%: Một chất sát khuẩn mạnh mẽ, có tác dụng tốt với nấm và tảo. Loại này dùng sau khi mình đã xử lý nước, nhưng đợi tôm giống về với thời gian dài, thì mình diệt lại 1 nhịp BKC
- Hợp chất Iodine ≥ 10%: Thường dùng để sát khuẩn và diệt các loại mầm bệnh phổ rộng.
Lưu ý quan trọng: Bà con tham khảo sử dụng một trong các loại hoá chất phù hợp với điều kiện ao nuôi của (thuốc tím, Chlorine, BKC hoặc Iodine) để tránh tương tác hóa học không mong muốn hoặc gây độc tính cộng dồn.
Đặc biệt, nếu chọn sử dụng Chlorine để diệt khuẩn, cần nhớ rằng trước đó từ 3-5 ngày không được sử dụng vôi. Vôi (thường dùng để tăng pH) sẽ làm tăng độ pH của nước, điều này lại làm giảm khả năng sát khuẩn của Chlorine, khiến việc diệt khuẩn kém hiệu quả. Việc phối hợp không đúng cách này sẽ làm giảm hiệu quả xử lý, tốn kém chi phí mà mầm bệnh không được loại bỏ triệt để.
Thành công của việc xử lý nước trước khi thả tôm phụ thuộc phần lớn vào việc lựa chọn và sử dụng hóa chất diệt trùng đúng liều lượng, đúng thời điểm này.
Bước 4: Khử Dư Lượng Hóa Chất Sau Xử Lý
Sau khi tiến hành diệt khuẩn chạy quạt 2 tiếng để hoà tan Chlorine, ngâm 2 ngày để diệt khuẩn. Sau 2 ngày nước sẽ có dư lượng hóa chất, đặc biệt là Chlorine, có thể gây độc và stress nghiêm trọng cho tôm giống. Do đó, cần tiến hành khử độc bằng cách quạt nước liên tục trong 4-5 ngày. Quạt nước giúp tăng cường sự bay hơi của Chlorine, đồng thời thúc đẩy quá trình oxy hóa tự nhiên, giúp phân hủy dư lượng hóa chất.
Quá trình phân hủy dư lượng chlorine là một phần không thể thiếu của việc xử lý nước trước khi thả tôm. Sau 4-5 ngày sục khí liên tục, người nuôi cần kiểm tra nồng độ Chlorine trong nước bằng thuốc thử chuyên dụng. Chỉ khi nồng độ dư lượng giảm xuống mức an toàn (thường là 0 ppm), mới được chuyển sang bước tiếp theo. Nếu dư lượng còn cao, cần tiếp tục sục khí hoặc sử dụng thêm chất khử độc theo hướng dẫn.
Bước 5: Cấp Nước Đã Xử Lý Vào Ao Nuôi Chính
Bước cuối cùng là lấy nước từ ao chứa (nơi đã được xử lý qua 4 bước trên) để đưa vào ao nuôi tôm chính. Khi lấy nước, nước phải tiếp tục được cho qua túi lọc để đảm bảo không có bất kỳ tạp chất hoặc sinh vật lạ nào vô tình lọt vào ao nuôi trong quá trình vận chuyển. Việc lọc lần cuối này đóng vai trò như một lớp bảo vệ cuối cùng trước khi tôm giống được thả vào.
Nước đã được xử lý đạt chuẩn sẽ tạo ra môi trường lý tưởng, giúp tôm giống phát triển ổn định, tăng tỷ lệ sống sót và hạn chế tối đa các vấn đề về sức khỏe trong suốt vụ nuôi.
Lưu Ý Khi Lấy Nước Vào Ao Nuôi
Bên cạnh việc thực hiện đầy đủ 5 bước xử lý trên, người nuôi tôm cần tuyệt đối tuân thủ các quy tắc không được lấy nước vào ao khi nguồn nước có các dấu hiệu sau. Việc phớt lờ các dấu hiệu này có thể đưa mầm bệnh trực tiếp vào ao, hủy hoại công sức xử lý trước đó.
1. Nước Có Nhiều Váng Bọt, Màng Nhầy Hoặc Phù Sa Cao
Không lấy nước vào ao khi nước ngoài kênh/mương có nhiều váng bọt, màng nhầy hoặc lượng phù sa quá nhiều. Váng bọt và màng nhầy thường là dấu hiệu của sự ô nhiễm hữu cơ hoặc sự phát triển mạnh mẽ của tảo độc/vi khuẩn có hại. Phù sa nhiều sẽ làm giảm độ trong của nước ao, gây khó khăn cho quá trình quang hợp của tảo có lợi và dễ làm tắc nghẽn mang tôm, gây stress hô hấp cho tôm giống.
2. Nguồn Nước Nằm Trong Vùng Có Dịch Bệnh
Nghiêm cấm lấy nước nếu nguồn nước nằm trong vùng đang có dịch bệnh lưu hành. Dù đã qua xử lý, nguy cơ mầm bệnh mới, đặc biệt là virus (những tác nhân khó bị tiêu diệt bằng các phương pháp diệt khuẩn thông thường), vẫn có thể tồn tại và lây lan. Đây là nguyên tắc an toàn sinh học cơ bản để bảo vệ ao nuôi khỏi các bệnh nguy hiểm không thể chữa trị.
3. Nước Có Hiện Tượng Phát Sáng Vào Ban Đêm
Hiện tượng nước phát sáng vào ban đêm là dấu hiệu cảnh báo của sự xuất hiện và phát triển mạnh mẽ của một số loại tảo hoặc vi khuẩn phát sáng (thường là Vibrio). Vi khuẩn Vibrio là tác nhân gây bệnh nguy hiểm, đặc biệt là bệnh phân trắng trên tôm. Do đó, khi thấy hiện tượng này, hạn chế cấp nước vào nuôi.
Bất kỳ quy trình xử lý nước trước khi thả tôm nào cũng phải tuân thủ nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn cho tôm giống.
Kết Luận
Tóm lại, quy trình xử lý nước trước khi thả tôm là một chuỗi các bước tuần tự, yêu cầu sự cẩn trọng và tuân thủ tuyệt đối. Từ việc lắng lọc cơ học, kích thích mầm bệnh, diệt khuẩn bằng hóa chất chuyên dụng, cho đến quá trình khử dư lượng kéo dài 7-10 ngày, mỗi bước đều có vai trò quan trọng trong việc xây dựng một môi trường nước an toàn và khỏe mạnh. Việc tuân thủ đúng quy trình không chỉ giúp tôm giống phát triển an toàn, khỏe mạnh mà còn là yếu tố then chốt bảo đảm thành công và lợi nhuận cho cả vụ nuôi.
