Bệnh gan ở tôm là một trong những vấn đề phổ biến nhất trong nuôi trồng thủy sản, gây thiệt hại lớn nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Tuy nhiên, nhận biết dấu hiệu tôm bị bệnh gan không phải lúc nào cũng dễ dàng.
Vậy làm sao để biết tôm bị bệnh gan? Hãy cùng Thủy sản Quốc Nguyên tìm hiểu các triệu chứng rõ ràng nhất trong phần tiếp theo để phát hiện sớm và xử lý hiệu quả.
1. Vai trò của gan tụy tôm và dấu hiệu bệnh gan tụy
Gan tụy là cơ quan lớn và đóng vai trò quan trọng trong cơ thể tôm. Đây là trung tâm chuyển hóa, tiêu hóa và giải độc, nên khi gan tụy gặp vấn đề, sức khỏe tôm sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh gan tụy ở tôm là điều rất quan trọng để bà con có thể xử lý kịp thời, tránh thiệt hại trong ao nuôi.
2. Các dạng bệnh gan phổ biến ở tôm
2.1 Tôm bị teo gan
Khi gan tôm bị teo, dễ nhận thấy gan nhỏ hơn bình thường, có màu đen sẫm, dai như cao su và vẫn còn nguyên khối khi tách ra, không bị vỡ. Tôm mắc bệnh thường có ruột rỗng, ăn kém, nhưng không chết hàng loạt mà rải rác.
2.2 Tôm bị nhũn gan/vàng gan
Khi tôm thẻ bị bệnh gan nhũn, gan trở nên mềm, dễ vỡ và có màu vàng nhạt. Khi tách gan ra, gan không còn nguyên khối mà bị vỡ và chảy dịch. Tôm mắc bệnh thường có biểu hiện búng thẳng đứng khỏi mặt nước 2–4 lần, là dấu hiệu cảnh báo rõ ràng.
2.3 Tôm bị bệnh hoại tử gan tụy cấp tính (AHPND)
Khi tôm bị nhiễm bệnh gan tụy cấp tính, gan tụy thường teo nhỏ, và có màu nhạt hoặc trắng. Đường ruột rỗng hoặc đứt đoạn, do tôm bỏ ăn hoàn toàn. Ngoài ra, tôm thường có vỏ mềm và tỷ lệ chết cao nếu không được can thiệp kịp thời.
3. Dấu hiệu bệnh gan ở tôm bà con cần lưu ý
Màu bình thường của gan tụy tôm là nâu vàng, nâu đen. Nếu quan sát thấy các màu sắc sau, khả năng tôm đã nhiễm bệnh:
– Tôm bị sưng gan (gan đỏ): chức năng gan tôm quá tải hoặc có vi khuẩn, viêm, hệ miễn dịch suy giảm.
– Gan vàng: Khả năng tiêu hóa của tôm gặp bất thường, các chất dinh dưỡng không được chuyển hóa đầy đủ.
– Gan trắng: Xuất hiện sau khi gan tôm bị nhiễm độc tố hay vi khuẩn, gặp tình trạng rối loạn chuyển hóa năng lượng.
– Gan đen: dư lượng thuốc hoặc mất đi các tế bào giải độc gan.
4. Cách xử lý khi phát hiện bệnh gan ở tôm
Khi tôm có dấu hiệu gan tụy như gan teo, ruột rỗng, bỏ ăn hay vỏ mềm, bà con cần xử lý ngay để tránh lây lan và chết hàng loạt.
4.1. Xác định nguyên nhân gây bệnh
Bà con cần kiểm tra mật độ vi khuẩn trong nước ao, đất đáy và tôm giống để xác định rõ loại bệnh gan tụy đang gây hại. Việc điều trị sẽ chính xác và hiệu quả hơn khi biết nguyên nhân.
4.2. Phòng bệnh luôn quan trọng hơn chữa bệnh
Các bệnh lý về gan tụy thường rất nguy hiểm và khó chữa dứt điểm. Do đó, bà con nên chủ động phòng ngừa bằng cách áp dụng quy trình nuôi an toàn, hạn chế mầm bệnh.
4.3. Tách tôm bệnh ra khỏi ao nuôi
Nếu phát hiện tôm có dấu hiệu bệnh gan, nên tách riêng chúng ra khỏi ao nuôi chung để ngăn bệnh lây lan sang tôm khỏe mạnh.
4.4. Đảm bảo chất lượng môi trường nước
Giữ môi trường nước sạch và ổn định bằng cách kiểm soát pH, oxy hòa tan, ammoniac. Thay nước định kỳ và sử dụng hệ thống lọc hiệu quả sẽ giúp hạn chế mầm bệnh phát sinh.
5. Biện pháp phòng ngừa bệnh gan hiệu quả
5.1. Quản lý thức ăn
Cung cấp thức ăn chất lượng và cân đối để tăng cường sức kháng của tôm. Đảm bảo rằng tôm được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng như protein, vitamin, và khoáng chất.
5.2. Quản lý chất lượng nước
Duy trì chất lượng nước trong ao nuôi tôm là một yếu tố quan trọng. Đảm bảo sự cân bằng pH, oxy hòa tan, và giám sát mức độ amoniac, nitrite, và nitrate. Đặc biệt nên sử dụng vi sinh để ổn định môi trường nước và hạn chế tảo bùng phát – vì tảo phát triển quá mức sẽ sinh ra nhiều khí độc ảnh hưởng trực tiếp đến gan tụy của tôm. Chúng tôi khuyên bà con sử dụng chế phẩm sinh học EM GỐC xuyên suốt vụ nuôi để giữ môi trường nước ổn định.
5.3. Bổ sung thảo dược hỗ trợ gan
Bên cạnh khẩu phần ăn và quản lý môi trường, việc bổ sung định kỳ LIVER ONE 2L sẽ giúp tăng hiệu quả phòng ngừa bệnh gan. Đây là thảo dược chuyên biệt có tác dụng hỗ trợ phục hồi và bảo vệ gan tụy cho tôm, giúp tăng sức đề kháng, cải thiện chức năng gan, và giảm thiểu các bệnh liên quan đến gan do tác động từ môi trường hay thức ăn kém chất lượng.
👉 Bà con có thể tạt trực tiếp 2 lít cho mỗi 2.000m³ nước hoặc trộn 5ml/kg thức ăn, thực hiện định kỳ mỗi 7 – 10 ngày. Việc này sẽ giúp giữ màu gan tôm tươi sáng, hạn chế tình trạng gan vàng, gan teo, đặc biệt hiệu quả trong mùa mưa, mùa gió chướng hoặc khi nuôi vụ nghịch – khi sức khỏe tôm dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết thất thường.
Phát hiện sớm dấu hiệu bệnh gan tụy ở tôm và có biện pháp phòng ngừa hợp lý sẽ giúp bà con bảo vệ đàn tôm, giảm thiệt hại và tăng hiệu quả vụ nuôi.
